Τα Άγια Θεοφάνεια, γνωστά και ως Φώτα, είναι μια από τις σημαντικότερες γιορτές της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας. Γιορτάζονται στις 6 Ιανουαρίου (σύμφωνα με το Γρηγοριανό ημερολόγιο) ή στις 19 Ιανουαρίου (σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο) και εορτάζουν τη Βάπτιση του Ιησού Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό από τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Ο Χριστός, αν και άναμαρτητος, βαπτίζεται για να δείξει την ταπείνωση και την ταύτισή Του με την ανθρωπότητα. Με το Βάπτισμά Του, ο Χριστός αγιάζει τα νερά και, κατ' επέκταση, όλη τη δημιουργία, ανοίγοντας τον δρόμο για τη σωτηρία μας. Η γιορτή αυτή αποκαλύπτει βαθιές θεολογικές αλήθειες και είναι μια ευκαιρία για τους πιστούς να ανανεώσουν την πίστη τους και να ζήσουν τη χάρη του Θεού.

Η λέξη "Θεοφάνεια" προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις “Θεός” και “φανερώνω”, που σημαίνει"η φανέρωση του Θεού". Στα Άγια Θεοφάνεια, ο Τριάδικος Θεός φανερώνεται με τρόπο ξεκάθαρο και ορατό: ο Υιός βαπτίζεται στον Ιορδάνη, ο Πατέρας μιλά από τον ουρανό λέγοντας "Ούτός εστιν ο Υιός μου ο αγαπητός, εν ω ευδόκησα" (Αυτός είναι ο Υιός μου ο αγαπητός, στον οποίο ευδόκησα), και το Άγιο Πνεύμα εμφανίζεται σε μορφή περιστεριού (Ματθ. 3:16-17). Αυτή η γιορτή είναι η φανέρωση της Αγίας Τριάδας, η οποία αποκαλύπτει την ουσία του Χριστιανισμού: ότι ο Θεός είναι ένας σε τρεις Υποστάσεις.

Το κεντρικό γεγονός των Θεοφανείων είναι η Βάπτιση του Χριστού στον Ιορδάνη. Αυτή η πράξη έχει πολλαπλές σημασίες:

- Αγιασμός των νερών: Ο Χριστός, μέσω της Βάπτισής Του, αγιάζει τα νερά και όλη τη δημιουργία, δίνοντας στα νερά τη δύναμη να γίνονται μέσο της χάρης του Θεού (π.χ. στο χρίσμα του Αγίου Βαπτίσματος).

- Ταπείνωση και ταύτιση: Ο Χριστός, αν και άναμαρτητος, βαπτίζεται για να ταυτιστεί με την αμαρτωλή ανθρωπότητα και να μας δείξει τον δρόμο της μετάνοιας.

- Φανέρωση της Αγίας Τριάδας: Η φωνή του Πατέρα και η εμφάνιση του Αγίου Πνεύματος αποκαλύπτουν την Τριάδα και επιβεβαιώνουν τη θεότητα του Χριστού.

Την ημέρα των Θεοφανείων σε πολλές περιοχές στην Ελλάδα, γίνεται η τελετή της ρίψης του Σταυρού στη θάλασσα ή σε ποτάμι. Οι νέοι βουτούν για να πιάσουν τον Σταυρό, και αυτός που τον βρει θεωρείται ευλογημένος.

Σχετικά με τα Άγια Θεοφάνεια ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος αναφέρει: "Σήμερα ο Ιορδάνης μετατρέπεται σε ουράνιο ποτάμι, γιατί ο Χριστός εμφανίζεται για να τον αγιάσει. Σήμερα τα νερά γίνονται φάρμακο για τις ψυχές μας, γιατί ο Λόγος του Θεού τα αγίασε."

Ομοίως και ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος παραθέτει: "Ο Χριστός βαπτίζεται, και ανυψώνεται η ανθρωπότητα. Ο Ιορδάνης δέχεται τον Κύριο, και οι ουρανοί ανοίγονται για να δοξάσουν τον Υιό του Θεού" ενώ ό Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος προσθέτει : "Στα Θεοφάνεια, ο Χριστός φανερώνει τη δόξα Του και μας καλεί να ζήσουμε στο φως της αλήθειας και της χάρης Του."

Τα Άγια Θεοφάνεια είναι μια γιορτή φωτός, αγιασμού και φανέρωσης του Θεού. Μας θυμίζουν ότι ο Χριστός είναι το φως του κόσμου και ότι μέσω του Αγίου Βαπτίσματος γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας Του. Ας ζήσουμε αυτή τη γιορτή με ευλάβεια, ευχαριστία και αγάπη, ζητώντας τη χάρη του Θεού να φωτίσει τις καρδιές και τις ζωές μας.